Precarios aos 30 e aos 50

Polo meu aniversario, viaxamos a unha cidade mediterránea. Facemos a maleta a mesma mañá do voo e facturamos os billetes a noite anterior. Dende que coñezo a Luis, teño a sensación de que calquera proceso administrativo se resolve con facilidade. Ármome dunha paciencia estraña e convértome en alguén máis resolutivo do que lembro ser nunca. Convénzome a min mesmo de que quizais son a persoa que miña nai quería que fose: capaz de moverme con firmeza a través de calquera río de responsabilidades, capaz de saír ao mundo sen tremer ao contestar nunha lingua estranxeira ou camiñar un aeroporto sabendo perfectamente a onde vou.

Fai dous días, cumprín 28 anos. Leváronme por sorpresa -nun taxi algo desorientado ata o polígono- ao Diverjump, un parque recreativo xigantesco con camas elásticas. “Para que sintas que aínda es novo”, rían. O caso é que a cousa saíu case ao revés. Viramos fotos nas redes sociais con festas privadas e grupos de universitarios indo a última hora da tarde. Pero o venres ás seis, aquilo era unha sucesión de festas de aniversario infantís anunciándose por megafonía: “Convidados ao aniversario de Nico, subide tomar a merenda!”. Estar rodeados de centos de nenas e nenos berrando e golpeándose contra todas as superficies acolchadas posibles foi: un, un anticonceptivo; e dous, o breve recordatorio de que se achega perigosamente a idade na que xa non todo é posible. Aínda así, conste, superamos a vergonza, saltamos, rimos e hai móbiles que gardan vídeos que nunca deberían ver a luz, pero esa é outra historia.

Sempre que fago anos, penso en miña nai. Levámonos case vinte -dezanove e once meses, para ser exactos- e hai pouco tempo, díxome: “os teus 28 foron máis divertidos que os meus, mellor aproveitados”. Non sei se falaba só do tempo transcorrido ata os seus 28 anos, ou ata os 48 que está a piques de cumprir en maio. Coa miña idade -coa idade xusta que teño agora- miña nai tiña dous fillos: un de oito anos e outra de cinco meses; acababa de deixar o seu posto na chacinaría dun supermercado e, antes diso, traballara dende os 18 nun roupeiro de discoteca, repartindo pan polas aldeas, fregando bares en Riazor dende as 5 da mañá... Pero isto non é unha historia de superación ao estilo americano, non remata comigo contando como miña nai atopou un traballo estable e comezamos a ter vacacións nalgún lugar do sur, dous coches... Máis ben trátase da historia daqueles que, rozando a cincuentena -igual que eu toco coa punta dos dedos os 30- seguen vivindo precarizados.

Meus pais pagan unha hipoteca abusiva, adestrados na idea de que debían ter unha casa, pedir un préstamo, confiar nos bancos; teñen xornadas de traballo que exceden -case dobran- o estipulado no contrato; non van de vacacións, nunca fomos e, aínda así, non lles custa comprender que a miña vida sexa distinta. Para eles, moito do que aprendín, moito do que me ensinou a incerteza laboral -idiomas, másters, amigas estranxeiras- preparoume para vivir mellor pase o que pase, para ampliar os límites do mundo e incluso rompelos. Mesmo se iso me afasta deles.

Durante meses, o debate sobre se os nosos pais vivían ou non mellor ca nós ocupou os medios de comunicación e as redes sociais. Os que lle levaban a contraria á nostalxia esgrimían os dereitos conquistados nas últimas décadas, as liberdades, a loita LGTB e feminista, a falta de prexuízos... Eu, sinceramente, non podía deixar de pensar que do que realmente habería que falar é dos cartos: de como sempre houbo xente que os tiña e xente que non, de como a pantasma da clase media envelenou aos nosos pais antes que a nós e nos anulou como clase traballadora. É certo que pertenzo a unha xeración que sempre viviu en crise -11S, 2008, 15M, COVID-19-, pero eu xa era pobre daquela, e mesmo antes de todo iso.

De volta no avión, Luis tócame o brazo e dime que mire os picos nevados das montañas. Hai anos, viaxando só, escribira precisamente sobre esta sensación estraña mentres sobrevoaba os Perineos: a luz do sol entrando pola ventá, quentándome pouco a pouco, e o frío imposible da neve en primavera quilómetros máis abaixo. Algo similar acontece cando observo a distancia que separa o relato da miña vida da de miña nai. É algo bonito e triste. Durante moito tempo eu non tiven un traballo mellor que o seu, nin máis recursos, nin menos ganas. Separounos, creo, outra cousa, algo que ten que ver coa Historia, coa Universidade, con palabras case sempre baleiras que se escriben con maiúscula. Agora a min preocúpame que ninguén se preocupe por eles, polos nacidos nos 60 ou 70 e aínda coa vida a medio facer, vivindo na súa propia incerteza infrarrepresentada. Mentres me preocupo, Luis agarda no asento do lado a que remate de escribir e queda durmido. Está tranquilo agora que sabe que rematarei o artigo e o enviarei a tempo. Tranquilo de que escriba. E eu alégrome -no aire- de que esa sexa hoxe a nosa única preocupación.