Vellas, ladróns e autobuses

Acostumámonos a escoitar a palabra ladrón. Non é algo nin sequera xeracional, senón un mal do noso tempo, unha circunstancia histórica, o típico movemento da linguaxe que lle encantaría ter observado a Klemperer. Chamámoslles ladróns aos políticos e aos bancos: a calquera político e a calquera banco. Escóitollo dicir, sobre todo, á xente maior. Ás veces dáme tenrura, ás veces penso en discutírllelo e, outras moitas, é só ruído de fondo. Se tivese que pensar na primeira ocasión en que escoitei a alguén berrar a palabra ladrón en público, seguramente eu tivese menos de 5 anos e estivese dentro da barra no bar dos meus avós. Alí discutíase moito e moi ben. É dicir, discutíase tendo sempre toda a razón do mundo, todo o mundo e ao mesmo tempo. Discutíase sen berrar: só falando alto, se cadra ás veces demasiado alto. E, de cando en cando, miña avoa participaba tamén da discusión, apoiaba o dedo índice sobre o mesado branco da barra e prendía en calquera silva. Non sei se escollía ben as súas batallas ou se entraba por aburrimento. Ben se ve que esa lección nunca me quedou clara.

Hai uns días, almorzando con miña nai, descubrinme co dedo estricado. Estabamos falando dos descontos nos autobuses e eu dixen: “Son uns ladróns!”. No momento, avellentei vinte anos de golpe e despois sobrepúxenme ao ridículo. Mamá riu, pero deume a razón. O 2 de setembro, Monbus, a principal empresa de autobuses en Galicia e a maior concesionaria visible da Xunta neste campo, anunciou que aplicaría descontos do 95% nas súas rutas dentro do eixo atlántico para competir coa gratuidade do tren implantada por Sánchez. Dese 95% de rebaixa no prezo dos billetes, o 50% provén dunha axuda pactada entre o Goberno central e a Xunta (30% o primeiro e 20% a segunda) e o outro 45% é un agasallo de Monbus ás pasaxeiras. A trampa do agasallo? Que cando espertemos deste soño que é percorrer Galicia de norte a sur pola AP-9 gratis (ou case gratis), o 45% volverá estar aí. Que cando todo isto pase e un billete Compostela-Coruña volva custar 6,55€ en lugar de 0,30 céntimos, ninguén fará o esforzo de regalarnos o 45%. E tanto ten o que choremos, todo o ben que nos acostumásemos a esta fantasía transitoria, os argumentos ecoloxistas, a precariedade detrás da ausencia de carnet ou coche, a soidade, a saúde. Todo iso non vale un 45%.

É máis, nin sequera será ouro todo o que reluza durante os meses que dure o espellismo urdido polos ladróns de Alí-Babá. Quero dicir, que para alguén que está acostumado a saír do eixo atlántico e as capitais de provincia, os autobuses son unha cousa ben distinta. Falo de conexións escasas e autocares vellos; de autobuses eternos e transbordos dunha ou dúas horas na estación de Noia ou Carballo; de chegar antes a Portosín indo por Ribeira e outras leccións avanzadas de xeografía.

A todo o anterior, sumaríalle (e aquí escoito nítida a voz dos xubilados no bar dos meus avós), o papel que en todo isto xoga Abanca, que ten en exclusiva a concesión para expedir a tarxeta de Transporte Metropolitano de Galicia, un trámite que, de non ser cliente da entidade, adoita custar 2€, paciencia e renunciar a unha mañá de traballo nun día laborable. Para sermos concretos: “os martes e xoves do 6 ao 24 de cada mes de 08:15 a 11:00”. Parece broma, pero non é. Unha operación, a da expedición da tarxeta moedeiro que, por certo, non se pode realizar en ningún dos caixeiros que Escotet e a Xunta (cunha subvención de 3 millóns de euros) instalaron nos 50 concellos do rural onde Abanca pechou dende 2014 un cento das súas oficinas.

Xa que logo, as viaxes baratas en autobús ata a Coruña non son para as vellas de Mazaricos ou Malpica se non teñen quen as leve en coche ou lles vaia coller número a unha oficina de Abanca un martes 6 a primeira hora. O transporte público non é delas. E aínda así e a elas ás que vexo nos autobuses que chegan á fin do mundo (que, créanme, hai moito tempo que deixou de ser Fisterra). Estes días, van paraugas en man e están felices de ver tanta xente nova outra vez, un curso máis. E preguntan pola tarxeta. E eu quíxenllelo explicar sen enfadarme. E queríalles dicir: “Ladróns!”, que foi o que me ensinaron. Pero en lugar diso, escribín este artigo.