Aquí non

De neno, e tamén durante a adolescencia, sabía case sempre o nome e apelidos dos rapaces que me insultaban. Nunca foron xente anónima. Se non os coñecía, non tardaba en identificalos para poder baixar a mirada ao seu paso, camiñar máis amodo ou máis rápido, esquivar o balonazo. Algunha vez, denuncieinos diante do profesorado. Na casa nunca. Dábame vergonza. En ocasións eran eles mesmos —os adultos— os que oían o insulto ou escoitaban a palmada seca sobre a miña caluga estreita. Ás veces facían algo por impedir que se repetise; outras, non.

A impunidade daqueles compañeiros de instituto fíxome entender que o mundo era un lugar inxusto e violento. Durante algún tempo —pouco— crin que o era só para min, máis tarde souben que a violencia agroma en todas as partes, mesmo nas casas e nas vidas daqueles que me insultaban. Non é nunca gratuíta a agresividade, tampouco para quen a exerce. Non hai paz para os malvados. É dicir, non hai paz?

O medo é un idioma universal, anterior á fala. É tamén unha temperatura: a do impacto da ameaza sobre o corpo, sexa física ou verbal. A suor fría, as meixelas quentes, o tremor. O medo sobrevóanos como un anxo ou un morcego, e o problema é que o seu voo se pode adestrar. É por iso que a desconfianza, o escarnio, a violencia institucional e a comunitaria caen sempre do mesmo lado.

En Torre Pacheco, como en tantos outros lugares do mundo —agora mesmo e durante séculos—, o que importa non é o que outros decidan facer, senón a nosa resposta colectiva ante a cacería. Pero abonda con rexeitala a través das redes sociais? É suficiente con difundir os rostros dos implicados? Onde están os corpos que freen esa onda de agresividade? O disturbio ten que ser algo máis ca unha imaxe.

Encantaríame facer neste artigo unha análise demorada sobre o sino dos tempos, sobre as formas que a violencia ten de manifestarse periodicamente, sobre a súa capacidade para se transformar, cambiar de lugar, viaxar ida e volta no tempo e a través do océano, ocultarse aquí e alá baixo distintas formas e reaparecer sempre con contundencia. Pero o certo é que non sabería como. Non teño nin as lecturas, nin a audacia doutros opinadores. O único que podo ofrecer desta vez é a experiencia do meu propio medo, un barullo escuro, unha peluxe que se remexe dentro —todo o encollida que pode— e vive na boca do estómago como se esa fose tamén a porta do Hades.

O que quero dicir, é que cando vexo os rostros do odio en Torre Pacheco podo revivir o asubío da ameaza no oído e a incerteza sobre o propio corpo. Podo recoñecer eses rostros. Non son xente anónima, non é alguén que nacese onte vido do nada. Camiñan cada día ao noso carón.

Aquel que é perseguido, nunca encaixa na hexemonía do tempo e o lugar da persecución, porque o acento non é o acento correcto, o ton de pel o adecuado, a clase a idónea, o xénero o dominante, a historia a do vencedor. E iso distáncianos. Sentimos por un segundo que por moito que nos espante, non seremos nós empurrados fóra. Ou aínda non. Como moito, sentímonos un instante vixiados, sospeitosos de formar parte da diferenza.

O que está a acontecer non é un episodio illado. A violencia nunca o é, por moito que o pareza. Detrás do estoupido sempre hai algo máis. Sempre hai quen observa con pracer o voo do medo e sostén o outro estremo da súa correa. Isto non é só racismo, vai máis alá.

En Torre Pacheco escríbese estes días o relato do poder sobre quen pode habitar un lugar, con que lexitimidade, que lei imparcial rexe e nos protexe. Mentres, dende a casa, dende a vertixe e a seguridade que produce a pantalla dun teléfono móbil, sentimos ese barullo no boca do estómago. Quizais sexa tempo de cuspilo. Poñer o corpo e contestar cun fío partido de voz que sabemos quen son os que foron sementar o medo e coñecemos a estrutura mesma que sostén o seu odio. Dicir: aquí non. Ou, lembrando á Perséfone de Yannis Ritsos á saída do inferno: “que débiles son os fortes! —sempre temen que non os temamos todo o que deberiamos”.