Netflix, Miley Cyrus e a soidade

Netflix anunciou esta semana que xa non se poderá compartir unha única conta entre varios usuarios en casas distintas. Imaxino que isto creou milleiros de conversas en grupos de WhatsApp de todo tipo: aqueles que aproveitaron para desmarcarse da factura conxunta, os que recalcularon o custe total e quen segue indagando como burlar esta nova medida. Sexa como for, eu no único que puiden pensar é en que Netflix rendibilizaba a soidade dos seus usuarios. Somos moitas as que durante anos —e aínda agora— buscamos series con capítulos de vinte minutos que nos acompañen á hora do xantar. Netflix é unha fábrica de ruído branco. Alimento para os nostálxicos de Friends ou os que medramos cos Simpson (aínda que ningunha delas estea dispoñible na plataforma).

Nas últimas semanas levo lido e visto (en libros bos e guións malos) unha idea que se repite: “Non fagas tal cousa ou tal outra se a fas con tal de non estar só”. Como se estar só fose un mal menor, un ben en realidade infravalorado. A soidade converteuse xa hoxe en día no tema central de infinidade de discursos: políticos, artísticos, populares. No seu perfil de Facebook, a poeta e pensadora María do Cebreiro advertía hai uns días sobre a posibilidade de que relatos emancipadores e empoderados como o da letra de Flowers, o máis recente hit de Miley Cyrus, agochen unha realidade menos agradable: a idea de non precisarmos os demais, un xeito de narcisismo que se cultiva baixo a escusa do despeito, da superación do desamor, dunha falsa imaxe de saúde mental. Cando a señora Dalloway de Virginia Woolf dixo que mercaría as flores ela mesma, sabía que estaba adornando unha festa na que se sentiría soa rodeada de moita xente, un mal cada vez máis común —case un tópico— nun tempo en que a estética dominante sería algo así como a romantización do Lost in translation (filme que, por certo, fai xa 20 anos, o problema vén de longo). Cando Miley Cyrus canta que se dará a man a si mesma, a figura retórica é practicamente imposible, ridícula e, non obstante, parécenos natural, desexable, terapéutica.

A soidade é xaora unha sorte de epidemia silenciada que se vive con vergonza e que afecta principalmente ás persoas maiores, pero non só. No 2022 soubemos que o Ministerio de Dereitos Sociais e Axenda 2030 traballa coas comunidades autónomas nunha Estratexia Nacional fronte á Soidade non Desexada. Pero sexamos sinceros, os modelos que nos rodean permiten dicir en voz alta que un se sente só? Ata hai pouco, a soidade formaba parte principalmente de modelos de vida disidente: xente que se apartaba da norma heteropatriarcal, como a figura da solteirona ou a comunidade LGTB+, todos eles demonizados; pero, cada vez máis, súmanse a este grupo perfís do máis diverso: estudantes universitarias, divorciados, mozos con problemas para emanciparse ou xa emancipados. Todo xira arredor dos afectos. Que redes nos sosteñen?

Agora que se achega San Valentín, quizais sería tempo de analizar como o modelo de familia tradicional, de parella monógama e amigos vencellados a momentos unicamente amargos ou de ocio, nos están conducindo con paso lento pero seguro cara á soidade, cara a un sentimento claustrofóbico onde é imposible pedir axuda e un corre o risco constante de entregarse a outro “con tal de non estar só”. Mais que é o contrario desa entrega?

A Netflix gústalle que cada un vexa series só na súa casa, que Miley se dea a man a si mesma, que siga estando mellor visto vivir só que compartir piso e que temamos que nos fagan dano por enriba de calquera cousa. E é que hai outros modelos, outras maneiras de sentir, afectos máis libres e duradeiros. Outros modos de exporse ao abismo. A soidade non desexada non debería pasar por que a elixan por nós.