Non é a economía, estúpido: é o mar, idiota, o mar!

“O mar, idiota, o mar!”. Se vas camiño dos cincuenta, seguro que esta frase che remexe algo. Era o running gag dun número dos Pallasos da Tele, naqueles tempos de só dúas canles en que unha aparición no prime time garantía o que hoxe chamamos viralización. Así que igual que levamos días preguntando “¿cómo están los máquinas?”, durante un tempo, a tal fraseciña serviu para todo.

Creada moito antes de que o asesor de Clinton dese no cravo co clásico “é a economía, estúpido”, “o mar, idiota, o mar” descobrésenos hoxe como unha sentencia perfecta para explicar un tempo que –por sorte– está a despedirse. O tempo dos coñecidos como Señores de Galicia.

Así se refería Jose Precedo no seu perfil sobre Fernández de Sousa a ese grupo de empresarios, financeiros ou editores que dirixían os designios do noso córner noroeste con independencia da vontade que se expresase nas urnas. Se esa vontade non lles gustaba –algo que, como no chiste de Eugenio, debeu pasar unha vez ou ningunha–, só había que sobreactuar cunha imaxe dun vicepresidente a bordo dun iate, e listo. “O mar, idiota, o mar”.

Ver agora eses Señores esquecidos, ignorados ou mesmo tras os barrotes é algo que hai pouco máis dunha década resultaría incrible. Quixo a casualidade que o que foi patrón –máis ben almirante– de Pescanova entrase na cadea só unhas horas antes de que Juan Carlos de Borbón retornase a Galicia para xogar ás regatas. Mentres o dos buques frigoríficos está en Soto del Real (no Módulo 4 que fixo famoso Luis Bárcenas?), o dos veleiros navega por Sanxenxo sen medo a acabar no caldeiro, só pola súa condición de Emérito.

Como é inviolable, seguro que os debates sobre o consentimento e o Só si é si o traerán ao pairo. En realidade, é como o traen todas as leis, reformadas ou por reformar… “Explicacións, de que?”, respondera retador á prensa na súa anterior visita. Eu, coma decote, botei de menos unha repregunta. Explicacións dos cinco delitos fiscais acreditados, Juancar? Das comisións nunca declaradas? Das sociedades en paraísos fiscais? Da orixe –posiblemente delituosa– de tantos millóns en contas opacas…?

Non semella que, desta vez, o Borbón vaia volver poñerse farruco cos xornalistas e –cando escribo isto– parece que está facendo caso a quen, dende Zarzuela, lle pide perfil baixo.

“Perfil baixo”. Esa expresión lémbrame sempre o día en que El País publicou as celebérrimas fotos doutros Señores, o dúo Feijóo&Dorado (onde estaban? exacto: no mar). Antes de poñerme por teléfono co daquela presidente da Xunta, unha das súas colaboradoras máis próximas advertiume: “Acabo de falar coa túa xefa de política e díxome que, a este asunto, iádeslle dar perfil baixo”. Eu, por suposto, non preguntei –non fose ser verdade– e fixen a información ao meu aire. Pero, dende entón, esa xefa pasou a ser coñecida como La Llanta. Se es coma min e non sabes de coches, igual tamén cho teñen que explicar…

Cando o mar –idiota– remata sendo un personaxe nesta historia, todo o que o rodea cobra unha importancia vital. Como neses guións que sementan a trama de pistas que só adquiren sentido ao final, eu vexo nos nomes das embarcacións destes Señores auténticos espoilers do que vai acontecer. Como o Rosebud co que expiraba Charles Foster Kane ou como aqueles navíos piratas chamados Revenge o Sudden Death que xa daban a entender que non ofrecían precisamente cruceiros de pracer.

O barco de Juan Carlos, xa o sabemos, chámase Bribón, e despois de tantos anos de brincadeiras resulta que estabamos ante o que Mariló Montero chamaría “unha broma con fondo certo”. O veleiro de Fernández de Sousa era o Maracas. Malvendeuno o día despois de deixar o control de Pescanova. Quen sabe se foi un acto de cordura...

O que non fun quen de atopar foi o nome do iate de Dorado; de ningún deles, de feito. Unha mágoa: seguro que, agora que o tempo dos Señores de Galicia está a piques de rematar, poderían darnos algunha clave máis para comprendelo. Como un Rosebud autóctono a piques de arder no forno onde se queima o lixo. Aínda que, dada a nosa tradicional falta de épica, sería máis propio que das cinzas desta era o que emerxese fose o eco da voz de Miliki berrando: “O mar, idiota, o mar”.