Vellos

Será que se achega a fin do ano e é o momento que escollemos para facer balance, ordenar, comezar de novo e todas esas intencións que duran o que tardamos en pasar o empacho das festas, pero ultimamente o algoritmo porfía en recomendarme rituais de limpeza e orde. Hai unhas semanas chegou ao meu scroll habitual de redes sociais un artigo que me chamou a atención polo título, algo así como “A arte sueca de limpar para a morte”, facendo referencia a un costume de prepararse antes de morrer ordenando a casa e desfacéndose das cousas superfluas para non lle deixar traballo aos fillos. Teño que aclarar que non profundei nas raíces suecas de dito costume, e non sei até que punto o artigo que lin eu, dunha autora estadounidense, reflectía fielmente unha práctica tradicional.

A autora en cuestión facía moito fincapé en facilitarlle a tarefa á familia cando tivesen que baleirar a casa tras o falecemento dun familiar. Calquera que tivese que pasar por ese transo, e coido que no noso país é algo ben habitual desde que deixaron de convivir varias xeracións nunha mesma casa, sabe que adoita ser un traballo moi ingrato, solitario por veces, e que se acomete nun momento de fraxilidade emocional tras unha perda.

Cando tivemos que baleirar a casa da miña avoa tras a súa morte vímonos decote abafadas pola cantidade de decisións insignificantes que había que tomar, que se tira, que se deixa, quen quere que recordos e quen vai coidar das plantas. Tamén recordo atopar cousas que me fixeron sorrir, como algún xoguete que non vía desde que era nena, o vello Trivial Pursuit que usabamos nas sobremesas, mentres a avoa durmiñaba na butaca co oído posto no xogo para poder berrar “As Termópilas” ou “Benito Pérez Galdós” cando era necesario, ou a botelliña do perfume que adoitaba usar os días de festa, e que aínda conservo no meu tocador, para ulir de cando en vez e invocar o seu recordo. Eses malos momentos que pasamos como familia tendo que desfacernos de todas as cousas que tiña a miña avoa gardadas nun piso cheo de armarios volvería pasalos gustosa a cambio de volver a ese intre no que a miña irmá descubriu nun deles unha caixa con medio cento de fibelas de cinto perfectamente ordenadas e clasificadas.

Unha das cousas nas que insistía a autora do artigo é en que tires calquera cousa comprometedora que teñas, e que o fagas xa, sen esperar a vella, non vaia ser o demo que despois non teñas a cabeza no sitio. Pon o exemplo dunha amiga dela que gardaba as cartas de amor que intercambiara cun amante había anos porque lle facían sentir ben, pero decidiu queimalas por se a súa familia se sentía mal ao atopalas tras a súa morte. É inevitábel pensar que As Pontes de Madison sería unha curtametraxe de 5 minutos se a Francesca Johnson lle dese por facer iso coas cartas do fotógrafo, pero alén da referencia cinematográfica obrigada, coido que hai algo moi moralista no de se preocupar polo que pensarán os outros cando unha xa non estea.

O artigo dicía que o que deixas atrás debería contar a historia que ti queres contar, como se na morte tamén precisásemos asesores que nos axudasen a “controlar o relato”. As historias das persoas non deberían estar editadas. Son confusas, por veces épicas, as máis das veces aburridas, e non deixan de ser importantes cando chegamos a vellas, pero moitas veces asumimos que cando unha persoa é vella a súa historia deixa de ser súa, que unha vella é automaticamente fráxil, ou está desvalida ou non entende o mundo que a rodea. Unha das trampas máis consistentes que nos coou o capitalismo foi facernos pensar que quen deixou de producir para o sistema xa non ten valor nin vontade. Se aceptamos ese axioma, é doado deixarse convencer de que os problemas da xente moza os causan os vellos e as súas pensións e que a clase non ten nada que ver.

Unha das cousas que vou facer neste final de ano é facerlle caso ao algoritmo e poñerme a ordenar os armarios. O que non vou facer é desfacerme dese vestido que hai 15 anos que non me sirve pero porfío en volver poñer algún día, nin da pota sen unha asa que me ocupa media lacena pero penso que inda podo usar para un cocido. Se nós non queremos sentar a agardar nunha casa baleira, como lle podemos pedir iso a ninguén, por moito tempo que leve sendo pensionista. Como dicía a miña avoa cando discutiamos cousas diante dela pero sen incluíla, pensando que os seus coñecementos se limitaban ao Trivial Pursuit, “vós pensades que son parva”. Pois iso.