O curto verán das Mareas

Dende que, hai xusto unha semana, Galicia en Común quedase fóra do Parlamento, esta frase non deixa de roldarme pola cabeza. A culpa é, claro, d’O curto verán da anarquía, esa xoíña de Hans Magnus Enzensberger que popularizou no mundo a figura de Buenaventura Durruti; que hoxe me sente a desenvolvela tras coñecer a morte de Lucio Urtubia, o albanel que derrotou o Citibank, non pode ser unha simple casualidade. (Para quen queira afondar máis na epopea vital do leonés, recomendo a magna obra de Abel Paz Durruti en la Revolución española; para quen queira despexar todas as dúbidas sobre as circunstancias da súa morte, os artigos de Óscar Araúxo en El Periódico).

Invocar estes nomes faime cantaruxar o Romanceiro de Durruti de Chicho Sánchez Ferlosio, que ben pouco ten que ver coa música que soou durante a campaña. Oír a Feijóo asóciase, claro, a Los Limones; o sorpasso do Bloque tivo como banda sonora case clandestina a canción dos Rivas (Mini e Navia) e Jasper; porén, cada vez que falaba Antón Gómez-Reino, un tiña a sensación de escoitar por detrás a melodía dos negros que bailan co ataúde. Soaba tan alta que mesmo apagaba os ecos de Eskorbuto que retumbaban tras o lema “Martiño ao Parlamento”. Pero non xoguemos demasiado a capitáns a posteriori: aínda que se lle concedía un papel residual, a desaparición de GeC do Pazo do Hórreo non estaba na cabeza de ninguén. Por suposto, tampouco na deles.

Eu insisto en que quizais sexa o mellor que lle podía pasar ao espazo rupturista: arrastrarse catro anos sendo irrelevante nun Parlamento dominado polo rodillo popular (rodillo que mesmo pode medrar co voto emigrante) sería un final se cabe máis indigno para unha proposta que nacía coa intención de mudalo todo: foron os primeiros en querer asaltar os ceos (slogan trosko onde os haxa) e, de momento, o único que fixeron foi incorporar unha estrela emerxente no firmamento da esquerda: Yolanda Díaz. Cando a ferrolá puxo en marcha todo isto da man de Xosé Manuel Beiras, era case un cadáver político. Hoxe, xa non son poucos os que a ven como relevo natural de Pablo Iglesias. Cruzar o Telón de Grelos conferiulle unha entidade que nunca acadara na casa. É un feito que aos galegos dásenos moi ben Madrid. Seguro que tamén o pensaba Mariano Rajoy aquel día en Lalín no que o desterraron ao poleiro.

Sen querer, nin por un momento, equiparar a revolución cívica das confluencias á que defendía pistola en man San Buenaventura, si creo —despois de tratar durante moito tempo a algúns dos seus nomes máis representativos— que boa parte destes homes e mulleres levaban, como el, “un mundo novo nos seus corazóns”. Polo menos, novo dabondo como para mover uns marcos que semellaban intocables: os do eixo nacionalismo/estatalismo.

Historicamente, en Galicia, soberanistas e sucursalistas só poden entenderse se polo medio hai un goberno que partillar. A aposta que cambiaba o escenario era facelo como punto partida. E sempre dende a esquerda, sen innovacións como “os de arriba” e “os de abaixo”. Ese eixo si ficaba no seu sitio.

O camiño do inferno está empedrado de boas intencións e aquí, seguramente, fallasen tanto a táctica como a estratexia. Os mareantes son, agora mesmo, intelectuais xudeus cun ático en Manhattan preguntándose como chegou Trump a presidente. De entrada, sabemos como non o fixo: abusando dos polisílabos, vendendo teoría e metafísica a quen pedía solucións reais e, sobre todo, non comportándose como o exército de Pancho Villa. Fallaron os compañeiros de viaxe? Incorporouse moita xente que nunca debeu facelo a un proxecto que só tiña cadros dirixentes pero que carecía de base popular? Se collemos o retrovisor —aviso: esta metáfora vai exactamente con esa intención que estades pensando— a resposta é ben sinxela…

Os anarcos da Columna Durruti foron masacrados na defensa de Madrid polas tropas do exército nacional. Como a guerra, a política tampouco é cousa para amateurs. Fronte ás utopías, a historia demostrou que antes de facer a revolución, toca acadar o poder. E tamén que o inimigo máis perigoso pode ser o interno. Hoxe, de todo ese soño —dos dous— quedan pouco máis que as ruínas; pero “as ruínas non nos dan medo”.

O curto verán das Mareas acabou, e aínda non se albisca o outono dun Feijóo cada vez máis mimetizado co patriarca don Manuel. Para a esquerda galega queda agora por diante un longo inverno de catro anos antes de descubrir se, cando remate, chegará a primavera do BNG.