Canto dura a independencia?

Este setembro, por primeira vez, os meus doce amigos do instituto -promoción 2012 do IES Virxe do Mar de Noia- estaremos independizados. Isto quere dicir: todos teremos traballo, viviremos fóra da casa dos nosos pais e pagaremos os nosos alugueres. Trátase dun acontecemento histórico, algo digno de contarse: un grupo de rapaces de 27 anos ao completo consegue, por fin, valerse por si mesmo. Sen compartir piso, sen axuda dos pais. Seguramente si se manteñan nalgúns casos os tuppers de comida, noutros, os billetes engurrados de 20 euros nos puños insistentes dunha avoa, pero o importante, señoras, señores, é que nos independizamos, marchamos.

Cando eramos adolescentes, e militabamos no independentismo con máis ganas das que temos agora, lembro que o pai dun colega lle preguntou ao meu amigo Iván “para que queredes a independencia?”, ao que Iván contestou, “primeiro querémola, despois xa veremos que facer con ela”. Estes días non podo deixar de pensar que a situación é semellante. Somos independentes, pero canto resistiremos? Quen será o primeiro en caer? E se caemos, quen asumirá a responsabilidade? Non nos precipitamos dende o tren de aterraxe dun avión que despega, non somos un país que se derruba, pero arruinámonos cada pouco tempo doutro cento de maneiras posibles.

Hai uns días, unha inmobiliaria de Lugo lanzaba unha campaña a través das redes sociais para pedirlle aos propietarios da cidade que alugasen pisos. Por detrás da convocatoria, ducias de chamadas de estudantes que non atopan onde vivir ás portas do comezo do curso. No baleiro, recibindo o eco das súas queixas: apartamentos turísticos, airbnb e o espectro da xentrificación que percorre Europa, disque, en voos lowcost. Nada novo.

E se por fin atopamos apartamento, poderemos pagar a factura da luz? Poderemos, supoño. Ou se cadra non. Prescribe a Seguridade Social ansiolíticos abondo para iso?

Teño nestes momentos varios amigos con débeda universitaria, con préstamos que sufragan mestrados privados de profesorado (o novo carné de conducir, o novo por se acaso) e que son síntoma na educación superior española do avance lento, silencioso, do modelo americano. Eu mesmo, agora que remata o verán, penso que en canto atope piso terei que pedir diñeiro para afrontar os dous ou dous meses e medio de fianza que me pedirán para poder entrar. Cando atope piso, se o consigo.

Estudar, seguir estudando, e vivir fóra, seguir medrando, son cada vez máis privilexios de clase.

Somos fillos dunha xeración con débedas en vilas medianas pouco ou nada industrializadas, de xente ao final da corentena ou nos cincuenta que paga hipotecas que se incharon e desincharon diante dos seus ollos sempre incomprensiblemente, ou que viven aínda de aluguer, acostumados a non contestar o teléfono se o prefixo é madrileño ou barcelonés, amedrentados polos bancos. Leo en Memoria de rapaza, de Annie Ernaux, que os seus pais, na Francia da posguerra, só podían desexar que os seus pequenos fosen funcionarios, que superasen o seu estrato social. Hoxe, constato eu, o desexo dos que aínda son precarios e naceron nos 70 é o mesmo: que atopemos as ferramentas para resistir, que alguén coide de nós, que nós coidemos deles. Pregúntome ata onde se remonta ese relato de ficción: a idea de que podemos resolver a precariedade avanzando sen máis, como se o po que barremos non viaxase noutra dirección. Como se non se acumulase o lixo.

A independencia é hoxe máis ca nunca un paso en falso. Un problema menor, case esquecido, entre outros moitos problemas grandes. Convertémonos lentamente en plantas de interior. Militamos en días alternos na apatía e na desilusión. Entre os picos de entusiasmo ao ler o horóscopo na fin de semana ou tras escoitar unha intervención da ministra Yolanda Díaz, e a realidade do aleph infinito de milanuncios.com. A espada, a parede, tanto ten.

Agora haberá quen diga que todo isto que conto, tantas preguntas e tan pouca resposta, é algo subxectivo (benvidos ao xénero da opinión), quen aproveite este artigo para contar nas redes sociais a súa historia particular e intransferible, ou a dos esforzos dos seus pais finalmente recompensados. Bravo! Haberá incluso quen diga que isto que narro son excepcións. A todos eles direilles: nunca tiven intención de falar para ninguén que non fose excepcional. Fágoo para os meus amigos. Dure canto dure desta vez a independencia.